Mentri lu munnu va, la dèja vola

Mentri lu munnu va, la dèja vola
(e tornu ni l’antica matinata)

Lu munnu gira e va; mi porta ‘n coddru,
e mi cunnuci nzémmula a l’assamu.
Pirchì ci gridu? Ma pirchì lu chiamu,
si ci sugnu affirratu e nun mi scoddru?
Ammucciatu nun è, né a lu tracoddru;
nun è la spranza chi suspiru e abbramu.
E’ni li fogli; sta dintra lu ramu;
è ni li rràdichi chi teni a moddru.
Pirchì ti parlu? Chi ti dicu, o munnu,
si gricchi tu nun ha pi m’ascuntari,
e crìu ca mancu sa ca giri ‘n tunnu?
Mentri mi porti ni stu gran randiari,
chi t’addumannu? E comu t’arrispunnu,
si nun mi senti e si nun sa parlari?

Mentri lu munnu va, la dèja vola
e tessi lu pinninu e la muntata;
tessi comu na lapa e fa la spola
tra brisca e khiuri a l’aria nzuccarata.
S’apri lu celu, e la so luci assola
‘n capu na terra fattasi ncantata.
L’armu chi st’aria/bàlsamu cunsola,
trasi nta na sdillìzia suspirata.
Scordu lu munnu, e scordu li pinseri
di cu nascì pi jìri e sempri jìri
versu un dumani chi nun sia l’ajéri.
E scancellu l’affanni e li chiddiri
pi tanti spranzi fattisi chimeri,
jornu pi jornu jénnu a scumpariri.

Mentri lu munnu curri comu un trenu
e pi la via mi porta ch’è signata,
chiùju l’occhi, mi scordu lu turrenu,
e la memoria piglia la vulata.
Vola, santannu l’annni, senza frenu;
mi porta ni l’antica matinata,
quannu lu suli acchiana, ed è sullenu,
e addruma la so splendida jurnata.
Eccu: mi viju ddrà! Sugnu carusu!
Lu cori è chinu – chinu d’avveniri,
e sbùmmica a la vita ardimintusu
versu na gioia chi nun pò finiri!
Trasu nta un nidu, e cantu armuniusu
comu un cardiddru a l’aria d’abbiliri.

O Primavera, comu t’è scurdari,
si ti vitti ni l’ura cchiù felici
di quannu la Natura a mia mi fici
e mi si vonzi tutta – tutta dari?
E’ bellu ora vinìriti a truvari;
séntiri la to vuci chi mi dici:
“Natura e munnu su’ li veru amici
si tu trovi lu tempu pi turnari”.
Signu di gioventù, t’abbrazzu e vasu,
comu si fussi lu to disiddratu;
mi grapu a lu to ncantu, e n’iddru trasu.
Ni stu celu di rosi, t’haiu a latu;
ti strìngiu tutta a mia, di gioia rasu,
e lu me cori batti a lu stiddratu.

Grapennu l’occhi a lu mumentu quannu
lu celu agghiorna, e tanta luci allaga
la terra sana – sana, propia tannu
ca lu munnu abbrazzànnumi m’ammaga,
di ‘n pettu (comu a corpu) va acchianannu
ddru gran sensu di vita chi m’appaga:
comu un piaciri di sintura vaga
tra li suspiri chi mi vennu e vannu.
E’ tannu ca lu munnu m’accarizza;
a tornu a mia si fa khiatu di ventu,
e mi sfaiddra la so cuntintizza.
Fogli cu khiuri e zàgari d’argentu
mi dùnanu ogni ténnira biddrizza;
e jì mi posu, e a st’aria m’arriventu.

E’ bellu, ora ca agghiorna, taliàri,
tra celu e terra, névuli di luci;
l’àrbuli a lu khiuriri risguardari,
mentru un ventu li cimi ci cunnuci.
E’ un ventu chi mmurca tra celu e mari
e di luntanu a nantri s’arridduci.
I’ sentu ca mi voli chiacchiariari,
mantri ntona a li fogli la so vuci.
Porta palori novi e scanusciuti.
Sapi a cu li piglià ddra d’unni veni!
Mi khiata comu a l’àrbuli khiuruti.
M’annaca, lu me sensu ‘n vrazza teni,
e mi dici sti frasi arrisuluti:
“Chista è la vita! E’ ddrocu lu to beni!”

La vita mi s’ammustra, ed è lu ncantu
chi mi sunnava un tempu di carusu.
Com’è ca nun sapìa? (Ntristiva affrantu
stu cori, e stava ni lu nenti nchiusu).
E’ luci chiara chi scinnì di l’antu
ed acchianà sgurgannu di ccà ghiusu:
comu si celu e terra, apertu un mantu,
sgavàssiru stu munnu spariggiusu.
E’ zzucca e radicami, e rami e khiuri;
ed è lu ventu cu lu so suspiru
chi va khiatannu e straminannu amuri.
Dintra lu munnu chi fa di nziru,
sùrchiu vita di st’aria e sti lustruri
chi ncantu parpaddrìanu giru-giru.

Mi piaci, mentri agghiorna, khiauriari
zagara, braccu e menta, e rosa e gigliu.
Di la Natura chi mi fici figliu,
stu khiàuru mi lu vogliu assapurari.
L’arbuli mi vulìssiru annacari,
e ognunu dici all’antru:”Mi lu pigliu!
L’abbrazzu, mi lu trasu, e l’ammizzigliu,
e nta un nidu lu fazzu arricriàri!”
I’ mi sentu turnatu a li primi uri,
‘n addrevu beddru di gudizia chinu;
e rikhiurisciu ni stu munnu ‘n khiuri!
E comu un khiuri aspettu lu distinu,
grapennu li me pétali ‘n culuri
chi suspìranu un sensu di divinu.

Di nni lu funnu di lu canniddraru,
di li rami nchiurfuti di l’ulivi,
di chiuppi e pigni, e di lu minnularu,
comu si tutti fùssiru surgivi,
sbùmmica vita. Amia mi la purtaru
suspiri d’aria; e su’ vuci nativi
chi ora stessu a lu munnu si mustraru
cu la gran gioia ca si sannu vivi.
Mi càntanu li pìspisi e cardiddri,
pàssari cu usignoli e giacateddri,
e tùrtuli e palummi, e chisti e chiddri
bàlsamu tutti a lu me cori, e beddri
comu na fuddra ‘n celu d’angiliddri
chi a volu vannu pi li me vaneddri.

Menta cu braccu, spatuliddra e rosa,
mi dùnanu lu khiàuru e li culùra,
comu si fussi chissa la so cura.
(La menti ci si annàca e s’arriposa).
Ognunu m’apprisenta la so cosa:
di l’arma so, la tènnira sintura;
l’essenza ch’havi ognunu di Natura,
unni l’occhiu beatu si ci posa.
Ogni àrbulu mi s’inghi di cardiddri
chi affèrranu a cantari na canzuna,
chi ‘n pettu fa rinàsciri l’azziddri.
E ognunu la so cosa piglia e duna.
Piglia di ‘n cori li so chisti e chiddri,
e fa diademi pi la me furtuna.
Brìllanu suli e luna.
Nta tantu ncantu parpaddrìanu stiddri.
La menti, mentri mmòrcanu li griddri,
simìna spranzi, e n’iddri s’abbannuna.

Quannu lu jornu nasci,
l’occhi lu celu allustra!
La terra mi s’ammustra
beddra ca nun ci n’è!
La vita si ci pasci
comu si s’addrattassi;
e sti so primi passi
li sentu tutti me.
Quantu mi fa ncantari
stu mari di biddrizza!
E li me carni arrizza;
mi piglia e mi fa so.
Mi godu l’agghiurnari
a menti spinsirata;
cu l’arma arricriata,
ca megliu nun si pò.
Lu ventu m’accarizza
cu khiatu di Natura.
Di mia si piglia cura
st’aria chi mi mmurcà.
A l’ordini d’un diu,
mi càntanu l’anceddri:
cu li vuccuzzi beddri
chi lu so diu ntunà.
Lu jornu è tuttu ‘n khiuri.
Lu khiàuru e li culura
mi dùnanu sintura
di un munnu chi sarà
– comu ni sti lustruri –
chinu di milli ncanti;
e pi stu cori amanti,
comu lu disiddrà.

Ni stu silénziu, ni sta conca tanta
unni la déja a volu mi finì,
la me vita di celu mi s’ammanta
e l’àrbuli mi parlanu accussì:

“Semu biddrizza e ncantu di Natura.
Matri Terra di nantri si cumpiaci.
L’aria n’abbrazza e n’ama, e si fa pura
cugliennu khiatu ni sta santa paci.
Arriva l’ura di la khiuritùra,
e a l’api e farfalleddri chi ci piaci
cùrriri tutti ccà cu gran primura
pi sta linfa di néttari capaci!
E ni nantri la minna sempri china
di Matri Terra, e a pettu sbarracatu
ni mustramu a lu munnu ogni matina
pi dari zzoccu ognunu ha disiddratu:
ddri frutti chi Natura ci distina,
pi séntisi li sensi arricriatu”.

E’ n’iddri ch’è l’Amuri
di tuttu ddru maternu sentimentu
chi pi dàrimi ncantu si fa khiuri
e frutti pi lu me sustentamentu!
E viju, comu un diu, ca chissu è bonu.
Po’ si fa sira, e po’ si fa matina.
A la Natura la me menti ntonu;
e n’haju cu li coffi e li cufina!

Sugnu cuntentu sì! Nun mi ni mporta
di chiddru chi la sorti ni distina.
E po’: putemu gràpila ssa porta,
si lu munnu ni teni a la catina?
Chista è la vita, Abbrazzu, e mi cunorta,
la gran biddrizza di sta me matina,
unni la menti me si posa assorta,
e di paci e giudìzia e china-china.
A lu munnu, pirchì c’è dumannari
unni mi sta purtannu e l’unni va?
Havi sensu affunnàrimi e gridari,
si na risposta nun m’arriva ma’?
Mi vasta e m’assupèrchia assapuràri
… e godimi la vita chi c’è ccà.

M’abbrazzu la biddrizza chi cumpari
davanti a l’occhi me e mi fa ncantari.
Grapu lu cori, a Terra e Celu e Mari;
l’amu, e mi lludu ca mi vonnu amari.

_____

di Salvatore Gaglio

La poesia “Mentri lu munnu va, la dèja vola” si è classificata al terzo posto nella sezione delle poesie a tema libero in dialetto del Premio Nazionale di Letteratura e Poesia “Vincenzo Licata – Città di Sciacca” – Edizione 2010

spacer

Leave a reply